
Wil je meer weten?
Ja, leuk hè?! Kijk maar of je vraag hieronder zit. En klik op de vraag voor het antwoord. Of neem contact met mij op.
Welke voordelen heeft slapen op wol?
Schapenwol is de vacht van het schaap. Het houdt het dier in de zomer koel doordat de wol zeer goed vocht afvoert en ventileert. In de winter houdt de wol het schaap warm door de luchtige laag die het op de huid vormt. Schapenwol heeft vele interessante eigenschappen. Er zijn ook vele soorten schapenwol, zoals er vele soorten haren zijn. Matrasmakers gebruiken wol die een dunne vezel heeft en die zo veel mogelijk krult en kroest. Dit geeft de vering en zachtheid in het matras. De eigenschappen van wol die voor een matras interessant zijn: wol neemt snel de warmte van het lichaam over, het reguleert de warmte. Het voert het vocht zeer goed af. Het blijkt dat we gemiddeld een halve liter per nacht zweten tijdens onze slaap. Het kunnen afvoeren van het vocht is zeer belangrijk voor een matras. Wol kan dat zeer goed en is daardoor zeer comfortabel.



Welke voordelen heeft een wollen matras voor de wereld?
Wol is een restproduct dat tegenwoordig waardeloos is geworden. Het wordt hier in Nederland zeer weinig gebruikt en wordt weggegooid of geëxporteerd. Het gebruiken van de wol is dus een mooie manier om onze afvalberg te verminderen en het product dat op onze grond groeit te gebruiken. In elke streek is er wel een geschikt ras voor matraswol. Zo kan er met zeer lokale boeren worden gehandeld. Dat betekend minder transport van wol (minder export) en ook minder transport bij het vervaardigen van het matras. Want zoals je in de volgende vraag zult lezen, zoek ik de materialen zo dichtbij mogelijk.
Het leuke aan schapenwol is ook dat je na 8 à 10 jaar erop geslapen te hebben, het matras kunt laten vernieuwen. De wol wordt dan opnieuw door de kaarde gehaald, opgeschoond en gelucht waardoor het als nieuw weer gebruikt kan worden. Dit kan omdat wol zelfreinigend is. Als het gelucht is en in de zon wordt gelegd wordt wol weer schoon. Alleen het tijk van het matras wordt vernieuwd.
Dit is pas een duurzaam product! Het gaat je hele leven lang mee.

In Frankrijk kwamen matrasmakers in de dorpen langs met hun opvouwbare tafels en hun kaarde op wielen om ’s ochtends te beginnen met het werk. ’s Avonds kon de klant op zijn vernieuwd matras slapen.
Waar komen de materialen van het matras vandaan?
De wol komt van de schapenhouders bij mij in de buurt (Rivierenland). Het is vooral wol van de Texelaar. Ik laat de wol wassen bij de wolwasserij in Drenthe. Het tijk dat om het matras zit, komt uit een textielfabriek in Vlaanderen. Ik heb gekozen om mijn matrassen in een linnen tijk te maken omdat linnen uit vlas wordt gemaakt en vlas hier in onze streken groeit. Dit biologisch linnen groeit in Noord-Frankrijk en Vlaanderen. Het gaat voor een stap in het productieproces naar Polen en wordt dan in Vlaanderen geweven. Ik kies bewust niet voor katoen omdat het van ver komt en er veel chemicaliën en water bij de verbouwing wordt gebruikt.

Ik ben super blij met het tijk. Het is heel fijn werken en ik vind het prachtig. Deze stof wordt door andere Franse matrasmakers gebruikt die hoge kwaliteitseisen hebben. Toen ik in de Picardie (Noord Frankrijk) reed afgelopen jaar, kwam ik tal van linnenvelden tegen. Hierboven een foto van het roten van het linnen op de akker. Dit is een stap ik het proces van plant naar garen. Onder de zon en de regen verweert de stengel. Daarna kan de vezel eruit gehaald worden.
Voor meer informatie over linnen: https://www.libeco.com/nl/over-linnen
Hoe wordt het matras gemaakt?
Ik haal de wol bij de boer. Dan wordt de wol gewassen in Drenthe. Eenmaal weer terug bij mij gaat het door de kaarde. Ik heb een handmatige schommelkaarde van 100 jaar oud. De wol die door de kaarde is gegaan komt er in licht en luchtige wolkjes uit. Ik vindt dit altijd een wonderlijk gebeuren. In een éénpersoonsmatras gaat ongeveer 16 kg wol. Dus ik ben wel even bezig met het kaarden.



Ik heb vóór het kaarden alle linnen tijkdelen goed opgemeten en uitgeknipt. Op het tijk leg ik de gekaarde wol. Als alle wol op de juiste manier is verdeeld leg ik het bovenste tijk erop en naai ik alles dicht. Ik naai met de hand. Na het naaien worden de pomponnetjes doorgehaald op de gemarkeerde plekken. Ik heb daarvoor een hele lange naald. Zo blijft de wol goed op haar plaats zitten. Het maken van een wollen matras geeft me iedere keer een grote voldoening. Het is hard werken maar als het af is, staat er iedere keer weer een prachtig product op mijn werktafel waar ik blij en trots op ben.
Wat kost een handgemaakt matras?
De prijs is natuurlijk afhankelijk van de maat die je nodig hebt en de dikte die je wilt. Ik heb hieronder een aantal veelvoorkomende maten op een rijtje gezet om een idee te krijgen.
Er zijn twee soorten matrassen: een met ‘bourrelets’, een genaaide rand waardoor het matras een vierkante rand krijgt, dat is het traditioneel matras. En ik maak een matras zonder die randen waardoor het meer op een futon lijkt met ronde randen. Het prijsverschil zit hem in het werk en deels ook in materiaal. Een rand maken vraagt een stuk meer tijd en meer tijk.
De prijs is afhankelijk van de maat die je nodig hebt en de dikte die je wilt. Ik heb hieronder een aantal veelvoorkomende maten op een rijtje gezet om een idee te krijgen.
Breedte x lengte x dikten cm | Futon | Traditional |
60 x 120 x 10 | € 485 | x |
80 x 200 x 15 | € 730 | € 830 |
90 x 200 x 15 | € 790 | € 905 |
120 x 200 x 15 | € 980 | € 1120 |
140 x 200 x 15 | € 1120 | € 1280 |
160 x 200 x 15 | € 1220 | € 1400 |
Deze prijzen zijn onder voorbehoud van veranderingen in de materiaalprijzen. Dit is namelijk heel veranderlijk vooral huidige tijden.
Hoe lang gaat een wollen matras mee?
Je schapenwollen matras gaat een leven lang mee. Na 8 à 10 jaar is hij toe aan een opfrisbeurt: de wol wordt opnieuw gekaard, het liefst in de zon waardoor het ook weer helemaal fris wordt. Wol is namelijk zelfreinigend. Dankzij lucht en licht wordt het helemaal schoon. Het matras wordt opnieuw genaaid met een nieuwe tijk en dan kun je weer 8 à 10 jaar er heerlijk op slapen.
Hoe gaat het inslapen van het matras?
Als je een spik-splinter nieuw matras hebt, moet hij nog worden ingeslapen. Hij is heeft dan ook nog niet de uiteindelijke maat. Het ‘inslapen’ betekend dat je hem iedere dag om moet draaien: de ene dag omflippen zodat boven onder komt en onder boven en de andere dag omdraaien zodat het hoofdeinde bij het voeteneinde komt, zonder dat boven onder komt.
Ook is het goed om er op de randen te gaan zitten, mediteren of een boek zittend lezen of even op het randje te liggen. Het matras gaat zo inklinken en zich zetten. Hij kan dan ook ietsjes uitdijen. Je zult waarschijnlijk ook merken dat je in die tijd wat meer moet stofzuigen in de kamer omdat de lucht die in het matras zat eruit wordt geperst en de kleine stofjes uit de wol eruit worden gezet. Dit komt omdat wol anti-statisch is en dus stof afstoot.
Hoe onderhoud ik mijn wollen matras?
Slapen is blijkbaar een intense bezigheid want gemiddeld verliest men een half liter aan vocht via zweten per nacht. Natuurlijk is dat de grote reiniging die in het lichaam tijdens de slaap gebeurd. Schapenwol is het perfecte materiaal om dat op te nemen en weg te voeren. Zodat de wol goed het lichaamsvocht kan ventileren en wegvoeren is het belangrijk dat het matras goed doorlucht. Zet het matras op een lattenbodem zodat het van de onderkant kan ventileren. Iedere ochtend bij het opstaan het bed opengooien, zorgt voor ventileren en drogen van de bovenkant.
Ook regelmatig het matras omdraaien na het ‘inslapen’ van het matras is belangrijk voor een betere verdeling van de druk. Je kan op twee manieren draaien: om flippen van het matras, boven komt onder en onder boven; hoofd en voeten blijven aan dezelfde kant van het matras. Of het matras omdraaien zonder om te flippen, dan komt dus het hoofd bij de voeten en de voeten bij het hoofd. Boven blijf boven en onder blijft onder. Deze twee manieren van draaien afwisselen is het beste. Het is goed om het matras om de zoveel tijd te zuigen. Wol is anti-statisch wat betekend dat het geen stof vasthoudt. Het stof blijft erop liggen.
Blijf het matras gebruiken. een ongebruikt matras zal verpieteren en wolmotten herbergen.
Lucht de kamer iedere dag. Het matras zal opbloeien van frisse lucht en zonlicht.
Draai of flip je matras bij iedere verschoning van het beddengoed.
Zuig het matras en m.n. de kuiltjes goed bij iedere verschoning van het beddengoed.
Eens per jaar zet het matras ‘naakt’ in het zonnetje en klap er overal even op.
Ligt het matras wel lekker?
Tja, dat is een subjectieve vraag natuurlijk. Als je het mij vraagt: ik wil niets anders omdat ik mijn hele leven op een wollen matras slaap. Ik heb op een gegeven moment (redelijk dure) schuimmatrassen aangeschaft in een matrassen winkel en daar sliep ik helemaal niet goed op. Of een matras goed ligt het hangt van meerdere zaken af:
De houding en gedrag in je slaap: beweeg je veel of lig je redelijk stil, lig je op de rug of op de buik of op je zij of wissel je graag daartussen?
Wat ben je gewend? Gewenning is een zeer belangrijke factor. Daarom heb ik een proefmatras gemaakt waarop je voor een heel vriendelijk huurprijsje kunt proefslapen. Vraag er gewoon naar, en ervaar het zelf, dan weet het al meer.
Welke slaaptheorieën hang je aan? Voor de marketing zijn er tig slaaptheorieën bedacht. Dat de ruggenwervel mooi recht blijft op dat matras of dat je lijf goed wordt gedragen ed. Als je die theorieën belangrijk vindt, zegt je hoofd tegen je lijf dat hij onder die bepaalde voorwaarden goed ligt en dus lekker ligt. En wat je geloofd is de waarheid. Maar dat kan dus ook veranderen! Ik heb geen slaaptheorieën. Ik geloof in wat jóu lijf je zegt. Ik geloof in de ervaring. Daarom dus het proefmatras.
Ik ben natuurlijk niet helemaal eerlijk over die theorieën want ik zie ook in dat ikzelf me ook aanpraat dat ik goed lig op een schapenwollen matras. Ik hou namelijk niet van chemie maar wel van natuurlijke materialen wat moeder natuur ons zo gul geeft. Dat is dan míjn geloof en dus wat ik mezelf aanpraat. Het is een hele kunst om echt van binnenuit te voelen en te weten wat goed is voor het lijf. Voor mijn part is dat een levensweg.


Ik krijg vaak de vraag of je de pompons voelt en of een kuil in het matras kan ontstaan. Nee je voelt de pompons als het goed is niet. Het matras is zacht en geeft mee dus al die bobbels voel je ook niet. Een kuil hoort er niet in te komen als het matras goed is ingeslapen. Het kan dus wel zijn dat aan het begin een kuil ontstaat als de randen niet genoeg zijn ingezakt nog. Een ingeslapen matras is vlak. Voor wie heel stil en altijd op dezelfde plek slaapt kan het zijn dat die kuil dus wel wat blijft. Maar dat is een minimale hoogte verschil. De vering van de wol geeft nl een beetje mee en als de vering helemaal ingedrukt is door het gewicht van het lichaam zal de wol je dragen en kan niet verder ingedrukt.
Waar sliepen onze (over grote) opa’s en oma’s op toen ze jong waren?
Dit is een vraag aan jullie, aan ons allemaal. Ik ben heel erg benieuwd naar het antwoord van jullie (groot)ouders. Ik heb het aan mijn ouders gevraagd. Zij vertelden me dat ze in de zomervakantie hadden meegemaakt hoe opa en oma zelf hun wollen matrassen maakten of verversten. Mijn ouders hebben nog een matras van 100% paardenhaar liggen op zolder. Dat ligt trouwens heel erg hard. Mijn moeder vertelde me over het maken van kindermatrasjes van adelaarsvaren.
Mensen aan wie ik de vraag stelde in Nederland hadden het over stro of hooi als matras. Ik ben heel erg benieuwd over jullie verhalen!
Laatst hoorde ik van iemand dat men in Afrika ook op wollen matrassen slaapt. Daar waar het zo warm is. Wol is een perfecte bescherming tegen hitte als tegen kou. De lange djellaba’s worden van dun schapenwollen stof gemaakt. Ze zijn ruim en hebben lange mouwen. In de hitte heeft het een verkoelend effect. Men voelt zich daarin veel aangenamer dan de oververhitte toeristen die in spaghetti-shirtjes onder de zon rondlopen.
In Sicilië werd ook op wol geslapen. Dagelijks werden de dunnen matrassen opgeschud zodat de wol weer op haar plaats kwam. En jaarlijks werd de wol eruit gehaald, gewassen en in de zon te drogen gelegd. Hoe simpel kan het zijn!?
Dit verhaal hoorde ik ook tijdens de Dag van de wol maar dan met kapokvulling. Kapok is een boom die in de tropen groeit van de familie van de populieren en wilgen. Het heeft een hele dikke vrucht die als het rijp is, vol is met donzige pluisjes. De kapok matrassen werden ook iedere week even opgeschud zodat de kuil er weer uit zat. Deze matrassen waren dus niet vastgezet met pompons. Die houden nl de wol bij elkaar waardoor er geen kuil ontstaat.
Bij de dag van de wol waren er meer verrassingen bij de vraag waar onze voorouders op sliepen: op zeegras en op paardenhaar en op stro.
Is het matras gevoelig voor de wolmot?
De wolmot is als rupsje afhankelijk van wol: dat is haar voedsel. Mijn ervaring is dat zolang het matras gebruikt wordt er ook geen motten in komen. Als het matras in de logeerkamer belandt of nog erger op zolder dan komen de motten hem lekker opeten. Dus de les: koop niet méér wollen spulletjes als je nodig hebt zodat ze gebruikt worden. Als je ze toch moet opbergen doe dat met veel zorg: het moet schoon zijn, goed ingepakt in kranten en in afsluitbaar plastic, met eventueel nog een lekker lavendel zakje of cederhoutje voor de geur. Een matras zo opbergen is best lastig lijkt me :). In ieder geval in een grote doorzichtige plastic zak is mijn advies als het niet anders kan dat het matras even niet gebruikt wordt.
Als er eenmaal de mot in het matras zit: voor het ligcomfort zal het geen effect hebben. Ze kunnen nl alleen aan de randen komen waar de naaigaatjes zijn en de wol bereikbaar is. Veel wol halen ze er niet uit. Het vervelendste eraan is dat we niet zo graag ons bed delen met anderen en vooral niet met beestjes. Dus mijn advies om ze eruit te halen: Regelmatig alle randen en pompons goed zuigen en mottenvallen zetten waarin de mannetjes worden gelokt. Als er elders in huis een mottennest is: al het wol wassen, luchten, de kasten schoon houden en luchtdicht inpakken.
